‘Tijdens een langdurige invalervaring maakte ik, Ingrid Rijnbout-Evers, de Kinderboekenjuf, kennis met LIST, een methodiek voor technisch lezen op de basisschool. Dat was zo’n groot succes dat ik er als Kinderboekenjuf mijn werk van heb gemaakt een bron aan inspiratie te verzorgen en dat ik er als leerkracht en taalcoördinator voor zorgde dat ik de kinderen bij mij in de klas en bij mij op school bekend maakte met de LIST-methodiek waardoor zij kundige en gemotiveerde lezers worden die lezen met plezier en lezen voor het leven. Inmiddels begeleid ik diverse scholen met het implementeren van deze methodiek voor succesvol leesonderwijs. In dit blog vertel ik je graag wat LIST-lezen is.
– Wat is LIST? –
LIST
LIST staat voor Lees Interventie-project voor Scholen met een Totaalaanpak. Maar de afkorting wordt door LIST-scholen ook wel vertaald naar Lezen IS Top, omdat binnen deze methodiek leesmotivatie de grootste sleutel is tot het vloeiend en vlot kunnen lezen van teksten.
LIST is in samenwerking met Hogeschool Windesheim, Hogeschool Utrecht en Hogeschool Fontys ontwikkeld onder leiding van Thoni Houtveen.
Het is geen leesmethode die je zo kan aanschaffen, maar een leesmethodiek waarmee je aan de hand van leesboeken kinderen leert lezen.
Bekijk ook: Rijke taal
Voortgezet technisch lezen
Tijdens het voortgezet technischlezen in groep 4 t/m groep 8 lezen leerlingen in zelfgekozen, leeftijdsadequateboeken. Afhankelijk van hun leesniveau en leeftijd lezen ze in een duo, zelfstandig, met een tutor of met technische ondersteuning.. LIST werkt groepsdoorbrekend met duo-klassen en stillees-klassen.
Elke dag start de leesles met een mini leesles (ook wel boekenbabbel genoemd). Het doel van een mini leesles is boekpromotie van verschillende genres en rijke boeken, ontdekken van de structuur in fictie-boeken, voordoen hoe je (verhalend)informatieve boeken kunt gebruiken, het bespreekbaar maken van de leerlijn literatuur en lezen en bovenal het vergroten van de leesmotivatie.
Hoe ziet een LIST-leesles eruit?
LIST-scholen roosteren elke dag 35 minuten lezen op dezelfde tijd waarin alle kinderen van groep 3 tot en met 8 lezen. Door 35 minuten in te plannen is er voldoende ruimte om kinderen elke dag minimaal 20 minuten effectief te laten lezen. Hierdoor is het mogelijk om groepsdoorbrekend te lezen.
Mini leeslessen
De mini leesles is een kort stukje boekpromotie voorafgaand aan het lezen waarin een leesvraag meegegeven wordt. Als het geen boekpromotie bevat, dan is het een introductie op het lezen zelf. Na twintig minuten lezen kom je terug op de leesvraag die tijdens de mini leesles gesteld is. Dit activeert alle leerlingen om na te denken over hun boek en zorgt voor oprechte motivatie bij leerlingen om een antwoord op de gestelde vraag te vinden.
Elke mini leesles sluit aan bij een doorgaande lijn en duurt maximaal 5 minuten. Het is bedoeld om de kinderen te motiveren om te gaan lezen en hun aandacht op bepaalde aspecten te richten. Aan het einde van deze 5 minuten geef je de kinderen eenleesvraag mee. Daarna lezen ze 20 minuten in hun eigen boek. Voorbeelden van deze leesvragen kun je vinden in alle boekenblogs opwww.Kinderboekenjuf.nl.
>> Download het gratis e-book mini leeslessen
DUO-klas
In een zogenaamde duo-klas (ook wel bekend als ‘hommel lezen’) lezen de kinderen in tweetallen. De meeste kinderen lezen met een klasgenoot tegelijkertijd in hetzelfde boek. Kinderen die meer ondersteuning nodig hebben lezen met een kind dat minimaal twee groepen hoger zit. Dit heet tutor-lezen. Ook zijn er stillees-klassen, waar alle kinderen stillezen en sommige kinderen lezen met technische ondersteuning. Als leerkracht geef je het goede voorbeeld, door een gedeelte van de les zelf model te staan. De tijd besteed je ook om tijdens het lezen op zachte toon leesgesprekken te voeren, ook begeleid je tweetallen en de tutoren en/of observeer je de klas.
Nabespreking
Na deze 20 minuten lezen heb je nog 5 minuten over om de les af te sluiten door terug te komen op je leesvraag of sluit je de les af door vragen te stellen over leesmotivatie, concentratie, samenwerking, moeilijkheidsgraad of boekpromotie.
Lees meer over mini leeslessen
Aanvankelijk lezen
In groep 3, gebruik je bij het aanvankelijk lezen, de huidige leesmethode (zoals Veilig Leren Lezen of Lijn 3) als bron. De lettervolgorde van de methode blijft van belang en de leesboekjes die bij de aanvankelijk leesmethode horen gebruik je als leesmateriaal. Niet alle oefeningen in de werkboekjes worden gemaakt. Centraal staat het leesplezier, een passend aanbod bij het niveau van het kind en creatief schrijven.
Na de instructie van de nieuwe letter of het leescluster oefenen de leerlingen onder begeleiding van de leerkracht met het lezen en schrijven van woorden met de nieuwe letter/leescluster. Daarna leest de leerkracht teksten met de nieuwe letter in stukjes voor waarna de leerlingen in koor dezelfde tekst lezen. Tot slot lezen de leerlingen in tweetallen de geoefende tekst, het bekende doorlezen van voor-koor-door lezen maar dan in duo’s.
Tijdens een lesdag leest de leerkracht een kwartier per dag voor en lezen de leerlingen daarnaast ook zelfstandig in boeken. De leerkracht geeft regelmatig een mini leesles om het zelfstandig lezen/bladeren/kijken aan te vullen. Het voorlezen wordt regelmatig verrijkt met een open denkvraag. Daarnaast wordt er net als in groep 1/2 elke dag tijd besteed aan creatief schrijven. In de blogs van de onderbouwstaan er bij (bijna) elk boek ideeën voor creatief schrijven. Op Instagram deelde ik een filmpje over hoe dit blokkenmodel eruit ziet in mijn praktijk toen ik dit in groep 3 volgens LIST werkte.
Beginnende geletterdheid – voorbereidend lezen
Bij het voorbereidend lezen in groep 1-2 werkt LIST met een essentieel thema, waarbij prentenboeken centraal staan.Hieraan worden geletterde activiteiten gekoppeld.
In deblogs van de onderbouwis te lezen hoe prentenboeken binnen LIST worden voorgelezen. Na het voorlezen stelt de leerkracht een open denkvraag om de kinderen te laten nadenken en te laten redeneren over de diepere betekenis van het verhaal. De leerkracht leest de prentenboeken meerdere keren per week voor en stelt telkens op een ander niveau denkvragen. Op andere voorleesmomenten worden verdiepende en verrijkende boeken binnen het thema aangeboden.
Tijdens het thema bieden de prentenboeken een scala aan ideeën voor bijpassende spel, motorische, muzikale, geletterde en rekenactiviteiten. Op die manier is het mogelijk om het gehele lesonderwijs te koppelen aan het lesthema.
Kinderboekenjuf
Ik ben Ingrid Rijnbout-Evers, de Kinderboekenjuf. Naast bijna 12,5 jaar voor de klas te hebben gestaan en 2 jaar als LIST-trainer bij Fontys OSO te hebben gewerkt, begeleid ik als Kinderboekenjuf al sinds 2016 scholen door het hele land. Ik help leerkrachten om met mini leeslessen de leesmotivatie van kinderen te vergroten. Hierdoor lezen de kinderen met plezier, begrijpen de kinderen beter wat ze lezen en bereiken de kinderen betere leesresultaten. Wat mij als LIST-trainer uniek maakt, is dat ik mij gespecialiseerd heb in het inzetten van mini leeslessen en leesgesprekken. Daarnaast ga ik ook graag op zoek naar de verbinding met vakken als wereldoriëntatie waarbij kinderboeken voor overlap zorgen.
LIST bij jou op school?
Zou je ook graag volgens LIST willen gaan werken op jouw school? Wil je graag je leerlingen met ‘echte’ boeken leren lezen? Of wil je eerst meer weten over LIST? Misschien zelfs voor het team een (gratis online) voorlichting verzorgen? Ik vertel je er graag over.
Neem dan contact op viahet contactformulier, dan plannen we een belafspraak in om te kijken wat ik voor jullie kan betekenen.
Bronnen
In de volgende rapportages kunt u meer lezen over de inhoud van het project:
- Houtveen, A. A. M., Brokamp, S. K., & Smits, A. E. H. (2012). Lezen, lezen, lezen! achtergrond en evaluatie van het LeesInterventie-project voor scholen met een totaalaanpak (LIST). Utrecht: Hogeschool Utrecht: Kenniscentrum Educatie.
- Houtveen, A. A. M., & Brokamp, S. K. (2017). Doelgericht werken aan opbrengsten. Systematisch werken aan verbetering van het onderwijs bij aanvankelijk en voortgezet lezen. Utrecht: Hogeschool Utrecht, Kenniscentrum Leren en Innoveren.
- Website Geletterdheid en schoolsucces van Anneke Smits en Erna van Koeven – Windesheim Lectoraten: Onderwijsinnovatie en ICT/Pedagogische kwaliteit
